Trochę o edukacji łódzkiej
Łódź, mimo że była drugim co do wielkości miastem Polski, przez długi czas nie posiadała żadnej uczelni wyższej. Pierwsze próby utworzenia szkoły wyższej, szczególnie politechniki, podjęto już w latach 60. XIX wieku, jednak wszystkie starania były blokowane przez władze carskie, niemieckich okupantów, a później także przez rząd II Rzeczypospolitej. W okresie międzywojennym w mieście funkcjonowały jedynie niewielkie placówki edukacyjne: Instytut Nauczycielski, Wyższa Szkoła Nauk Społecznych i Ekonomicznych (działająca do 1928 roku) oraz oddział Wolnej Wszechnicy Polskiej (1928-1939). Prawdziwy przełom nastąpił dopiero po II wojnie światowej, gdy 24 maja 1945 roku powołano do życia dwie kluczowe uczelnie: Uniwersytet Łódzki i Politechnikę Łódzką. Ten moment zapoczątkował dynamiczny rozwój Łodzi jako ważnego ośrodka akademickiego
Początki szkolnictwa wyższego w Łodzi
Mimo że Łódź była drugim co do wielkości miastem Polski, przez długi czas nie posiadała żadnej uczelni wyższej. Pomimo licznych starań o utworzenie szkół wyższych, szczególnie politechniki dla przemysłowego miasta, wszystkie próby kończyły się niepowodzeniem.
W okresie międzywojennym funkcjonowały w Łodzi jedynie:
- Instytut Nauczycielski
- Wyższa Szkoła Nauk Społecznych i Ekonomicznych (zamknięta w 1928 roku)
- Oddział Wolnej Wszechnicy Polskiej (1928-1939)
Powojenny rozkwit
Prawdziwy przełom nastąpił po II wojnie światowej. W 1945 roku powstały dwie kluczowe uczelnie:
Uniwersytet Łódzki
- Powołany dekretem z 24 maja 1945 roku
- Pierwszy rektor: Tadeusz Kotarbiński
- Początkowo 6 wydziałów: Humanistyczny, Matematyczno-Przyrodniczy, Prawno-Ekonomiczny, Lekarski, Farmaceutyczny i Stomatologiczny
- 530 pracowników i około 7147 studentów
- Utworzenie pierwszej w Polsce Katedry Teorii Literatury pod kierownictwem prof. Stefanii Skwarczyńskiej, która stworzyła fundamentalne prace naukowe i nowatorskie koncepcje w dziedzinie literaturoznawstwa
Politechnika Łódzka
- Utworzona 24 maja 1945 roku
- Pierwszy organizator: prof. Bohdan Stefanowski
- Początkowe wydziały: Mechaniczny, Elektryczny, Chemiczny oraz Oddział Włókienniczy
- 525 studentów na pierwszym roku, 33 profesorów
- Skuteczna adaptacja i rozbudowa kompleksu budynków pofabrycznych Rosenblatta na nowoczesną bazę dydaktyczną, co pozwoliło na dynamiczny rozwój uczelni
- Stworzenie pierwszego w Polsce silnego ośrodka badań nad włókiennictwem poprzez utworzenie Oddziału Włókienniczego, który stał się wizytówką uczelni
Uczelnie artystyczne
W latach 1945-1948 powstały trzy znaczące uczelnie artystyczne:
- Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego (1945)
- Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów (1946)
- Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera (1948)
- Stworzenie unikalnego programu nauczania opartego na tradycji Bauhausu i doświadczeniach Kazimierza Malewicza, co uczyniło łódzką placówkę wyjątkową enklawą nowoczesności w powojennym szkolnictwie artystycznym
- Wykształcenie w latach 70. XX wieku plejady wybitnych aktorów, reżyserów i operatorów, którzy do dziś są aktywni w filmie, telewizji i teatrze, zarówno w Polsce, jak i za granicą
Wybitne postacie
- Prof. Tadeusz Kotarbiński – pierwszy rektor Uniwersytetu Łódzkiego (1945-1949), wybitny filozof i logik, który nadał kierunek rozwoju uczelni i ukształtował model pracy naukowej.
- Prof. Bohdan Stefanowski – pierwszy rektor i organizator Politechniki Łódzkiej (1945-1948), twórca warszawskiej szkoły termodynamiki, członek rzeczywisty PAN.
- Prof. Teodor Vieweger – inicjator powołania Uniwersytetu Łódzkiego, rektor Wolnej Wszechnicy Polskiej, który skupił w Łodzi naukowców z Wilna, Lwowa i Warszawy.
- Prof. Jerzy Toeplitz – współtwórca i wieloletni rektor łódzkiej Szkoły Filmowej (1949-1968), autor fundamentalnej „Historii sztuki filmowej”, który stworzył program nauczania będący podstawą światowej sławy uczelni.
- Prof. Józef Chałasiński – drugi rektor UŁ (1949-1952), wybitny socjolog, jeden z twórców łódzkiego ośrodka socjologicznego.
- Prof. Jan Szczepański – trzeci rektor UŁ (1952-1956), światowej sławy socjolog, członek wielu zagranicznych akademii nauk.
- Prof. Kazimierz Wiłkomirski – pierwszy rektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej (1945-1947), wybitny wiolonczelista i pedagog, który położył fundamenty pod rozwój łódzkiej uczelni muzycznej.
- Profesor Władysław Kazimierz Welfe (1927-2013) był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli łódzkiego środowiska akademickiego i twórcą łódzkiej szkoły ekonometrii.
Współczesna Łódź akademicka
Łódź jest obecnie jednym z największych ośrodków akademickich w Polsce, gdzie kształci się około 70 tysięcy studentów w 21 uczelniach wyższych, w tym 6 publicznych. Uczelnie łódzkie dynamicznie się rozwijają – Politechnika Łódzka realizuje pięć innowacyjnych projektów w ramach programu Erasmus+, Uniwersytet Medyczny rozwija współpracę z biznesem poprzez centra badawcze i innowacji, a uczelnie artystyczne kształcą przyszłych twórców kultury. W roku akademickim 2024/2025 na samym Uniwersytecie Łódzkim naukę rozpocznie 7,5 tysiąca nowych studentów, w tym ponad 1200 studentów zagranicznych. Miasto wspiera rozwój akademicki między innymi poprzez stypendia marszałka województwa łódzkiego oraz nagrody za najlepsze prace związane z regionem.
ŚCIEŻKI INTERAKTYWNE
